De gebouwen en hun ontwerpers

De Walvis (2000): Dit glinsterende gebouwenblok is ontworpen door Frits van Dongen van de Architecten Cie (www.cie.nl). Dit grote wooncomplex is geheel bekleed met zink. Het ontwerp is interessant door de ontsluitingsstructuur van de trappen in het binnengebied. De schuine daklijnen zorgen voor maximale lichtinval. Onder het oplopende dak bevinden zich enkele schitterende loftappartementen.

Havencentrale/Club Panama (1885): Dit industriële complex was voorheen de havencentrale die stoom leverde aan de hijskranen op de kade. Een kilometers lang pijpennetwerk distribueerde de stoom over de verschillende eilanden naar de kranen. In 2001 werd de Havencentrale verbouwd tot club Panama dat nu onderdak biedt aan horeca- en theaterliefhebbers

De Passagiers Terminal Amsterdam (2000): Dit speelse gebouw met glooiend dak is door de volledig glazen gevelbekleding geheel doorzichtig. Het ontwerp is van de hand van architecten van het Deense Bureau Hellmuth, Obata & Kassabaum (www.hok.com). Ondanks de centrale hal van 7000 m2 is de PTA, gezien de grote hoeveelheid cruisschepen die hier elk jaar afmeren, misschien een beetje Hollands zuinig bemeten.

Pakhuis Amsterdam (1884): Oorspronkelijk had pakhuis Amsterdam de naam cacaopakhuis Azië. Het werd gebouwd eind 19e eeuw. Vroeger werd dit pakhuis geflankeerd door de pakhuizen Europa en Afrika die beiden ten prooi vielen aan de hongerige sloophamer van projectontwikkelaars.

Lloyd Hotel (1918/2004): Het Lloyd Hotel werd door architect Breman ontworpen als tijdelijk onderkomen voor landverhuizers die met treinen uit voormalige Oostbloklanden naar Amsterdam kwamen om van daaruit per schip door te reizen naar Zuid- en Midden Amerika.
Na een aantal decennia als (jeugd)gevangenis te zijn gebruik is er tegenwoordig weer een modern hotel in gevestigd, waar de gasten aanzienlijk meer luxe hebben dan ten tijde van de landverhuizers (klik voor uitgebreide informatie op de Lloyd button bij Historie)

Cacaoloods Brazilië (1915) / Winkelcentrum Brazilië (1998): Deze voormalige cacaoloods van de Koninklijke Lloyd is volledig afgebroken en daarna weer opgebouwd. Bij de nieuwbouw zijn de oude spanten op zo’n manier hergebruikt dat ze volledig zichtbaar zijn gebleven. Het huidige ontwerp is van architect Neutelings. Onder het volledige winkelcentrum bevindt zich een parkeergarage.

Scheepstimmermansstraat (1999): Waarschijnlijk op dit moment het meest bekeken en gefotografeerde gevelrijtje van het Oostelijk Havengebied. De gefortuneerde eigenaren konden hier naar eigen smaak bouwen door zelf een architect te selecteren. Het eindresultaat is een afwisselende variatie in plattegronden en gevels. Ondanks de beperkingen qua oppervlak is er vaak ook nog ruimte gevonden voor het parkeren van een auto. Soms zelfs op de eerste verdieping. De overkant van de kade is minder fraai. De tralies voor de garages van deze panden geven deze kant van de kade een zekere Bijlmerallure.

Lamong- en Brantasgracht (2000): Deze grachten met onderling sterk variërende gevels passen uitstekend in het stedenbouwkundigplan van Soeters(www.soetersvaneldonkponec.nl). De panden zijn ontwikkeld door verschillende architecten, die ieder een kavel van 5 beuken ofwel 27 meter kregen toebedeeld. De onderliggende parkeergarages zijn leidend geweest voor de woningmaat, die telkens een veelvoud van 5.40m bedraagt, een maat waarin exact twee auto’s geparkeerd kunnen worden.

Hoogkade en Hoogwerf (2001): Deze warmrode gebouwen zijn van de hand van het Zwitserse architectenduo Diener en Diener. Hoogkade, aan de Javazijde van de brug naar het vaste land, staat met de voeten in het water waardoor het blok extra massief oogt. Deze zwaarte wordt weer ontkracht door de relatief grote ramen die van onder naar boven wisselend een halve steen verspringen. Het kolossale gebouw dat volledig in de rooilijn van het KNSM eiland is gebouwd oogst overigens niet bij iedereen bewondering. Er staan tegenwoordig een redelijk aantal flats te koop.

Piraeus (1993): Piraeus, met zijn prachtige lijnen en zeer gedetailleerde uitvoering, behoort volgens liefhebbers tot een van de meest succesvolle ontwerpen van de oostelijke eilanden. Het gebouw, ontworpen door de heren Kolhoff en Rapp is naar binnen gevouwen ter plaatse van het oude administratiekantoortje van de KNSM. Integratie van dit havenkantoortje in het ontwerp heeft gezorgd voor twee prachtige binnenhoven die voor publiek toegankelijk zijn. De redcederen entrees van de winkelpanden zijn prachtig.

Jan Shaeferbrug (2001): Deze brug, naar een ontwerp van architect Ton Venhoeven, is het winnende resultaat van een prijsvraag. Opvallend is de aanlanding in pakhuis de Zwijger dat voor de gelegenheid constructief versterkt is. Een belangrijk onderdeel van het ontwerp van de brug is de verlichting. De combinatie van licht vanuit de pijlers, het brugdek en van opzij, brengt ‘s avonds een zekere mystiek teweeg. Als extra feature kent de brug een verwijderbaar middengedeelte. Daardoor kan het probleem van beperkte doorvaarhoogte ten tijde van bijvoorbeeld de Sail, het vijfjaarlijks terugkerende evenement (2005) in en rond de IJ-haven, worden opgeheven.

Het Bimhuis (2005): Naast de terminal verrijst op dit moment een modern gebouw dat dienst gaat doen als muziekcentrum. Het ontwerp is van 3 x Nielsen(www3xnielsen.de). Christian Bouma heeft het ontwerp van het interieur voor zijn rekening genomen. Het nieuwe Bimhuis wordt als vanouds weer een gezellige mengeling van concertzaal en club.

Bank Labouchere (2002): Dit negentig meter hoge gebouw met wolkenkrabberallure is net als de passagiersterminal van de hand van architecten van het Deense Bureau Hellmuth, Obata & Kassabaum(www.hok.com). De groenglazen toren is voltooid in 2002 en biedt ruimte aan 1000 medewerkers van beleggingsbank Labouchere.

Pakhuis Wilhelmina (1892): Het honderd meter lange Wilhelmina is eind 19e eeuw opgeleverd als Pakhuis van Vriesenveem. Op dit moment herbergt pakhuis Wilhelmina kunstenaars, ateliers en een gelijknamige nachtclub. Ontwerper Christiaan Rapp ook verantwoordelijk voor het prachtige Pireausgebouw op het KNSM eiland, heeft een overkoepelend gebouw ontworpen dat over een lengte van 50 meter over Wilhelmina heen komt te staan. Dit gebouw, genaamd Chicago, zal ingrijpende gevolgen hebben voor de lichtinval van de bestaande bouw. Door langslepende conflicten over het bestemmingsplan staat de bouw van Chicago op een laag pitje.

Loods 1 (1905): Dit gebouw was een van de eerste ‘moderne’ loodsen van de KNSM op het gelijknamige eiland. De houten kapconstructie was op dat moment uniek en zorgde voor het uitblijven van condens in het gebouw. Na WO-II heeft de loods tijdelijk onderdak geboden aan gedetineerde NSB-ers en hun gezinnen. In de periode daarna waren er verschillende kleine bedrijven gevestigd. Met de nieuwe woonbestemming stond de loods op de nominatie om te worden afgebroken. Het is aan de Stichting Loods de Levant te danken dat in ieder geval een kwart van het oorspronkelijke gebouw behouden is gebleven. In deze loods wordt liefhebbers van oude schepen de mogelijkheid geboden om restauratieprojecten uit te voeren.

Loods 6 (1900): Loods 6 werd in 1900 gebouwd als overslag- en douaneloods voor de KNSM. Een deel van de loods was aankomst- en vertrekhal van de rederij. Een van de laatst overgebleven havenkranen staat aan de IJ-zijde van dit gebouw. Tegenwoordig is Loods 6 in gebruik als bedrijfsverzamelgebouw. Het oostelijke deel doet dienst als Open Haven Museum.

Barcelona (1993): Complex Barcelona is van de Belgische architect Bruno Albert (www.????) en telt 325 woningen. Het bestaat uit twee rechthoekige woonblokken, met in het midden een cirkelvormig gebouw. De Italiaans ogende binnenplaats heeft iets van een operagebouw ('bonbonnière'), met balkonnetjes als loge. Het opvallende hek, met kolossale afmetingen van 26 x 26 meter, is ontworpen door de Antwerpse kunstenaar Narcisse Tordoir (1954). Het bestaat uit 48 vierkante beeldvakken, die er uit zien als ramen met opzij geschoven gordijnen, met daarachter vormen zoals neuzen, gezichten, bloemen of een pijp.